Πρόκληση ωορρηξίας και σωματικό βάρος
Παχυσαρκία
Η Υπέρβαση του ιδανικού σωματικού βάρους έχει κατά καιρούς συσχετιστεί με 30% μείωση του δυναμικού γονιμότητας ( είτε φυσικής σύλληψης είτε με εξωσωματική γονιμοποίηση). Η παχυσαρκία επιπλέον θεωρείται ότι έχει επιβαρυντικές επιπτώσεις στην εγκυμοσύνη που ακολουθεί με αυξημένο κίνδυνο διαβήτη κύησης, προεκλαμψίας και άλλων επιπλοκών της κύησης.
Ένας ακριβής τρόπος για να προσδιοριστεί η συσχέτιση μεταξύ του βάρους και του κινδύνου κύησης είναι ο δείκτης μάζας/σώματος ή αλλιώς BMI. O δείκτης αυτός προκύπτει από την ακόλουθη μαθηματική φόρμουλα
ΒΜΙ=Βάρος σε κιλά/(υψος σε μέτρα)2
Για παράδειγμα, αν κάποια ασθενής έχει βάρος 55κιλών και μετράει 1,6 μέτρα στο ύψος τότε το ΒΜΙ της είναι 55/1,6χ1,6=21,4 kg/m2
Το ιδανικό ΒΜΙ είναι ανάμεσα στο 18 και 24 kg/m2, το υπέρβαρο ορίζεται ως ΒΜΙ >25<30, και παχυσαρκία >30. Έχει παρατηρηθεί ότι τα ιδανικότερα αποτελέσματα η εξωσωματική τα προσφέρει στην κατηγορία από 18 εώς 25 kg/m2. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα σημαντικό κανείς να έχει τουλάχιστον προσπαθήσει να ελέγξει το βάρος του πριν συλλάβει ή πριν καταφύγει σε κάποια τεχνική υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Λιποβαρές άτομο
Από την άλλη πλευρά το πτωχό σωματικό βάρος που παρουσιάζεται σε αθλήτριες και ασθενείς με προβλήματα διατροφής (όπως νευρική ανορεξία) φαίνεται να επηρεάζει επίσης δραματικά τη γονιμότητα. Στην πραγματικότητα οι περισσότερες από τις γυναίκες αυτές υποφέρουν από χρόνια απουσία ωορρηξίας και αμηνόρροια. Στις περιπτώσεις αυτές ,αρκεί μία αύξηση βάρους κατά 10% για να επανέλθουν φυσιολογικοί ωοθυλακιορρηκτικοί κύκλοι.
Πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας και φάρμακα
Οι περισσότεροι ασθενείς πιστεύουν ότι κάποια φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη γονιμότητα είναι ισχυρότερα από τα άλλα. Αυτό δεν είναι καθόλου αλήθεια. Η αλήθεια είναι ότι για κάθε τύπο προβλήματος υπάρχουν συγκεκριμένα φαρμακευτικά πρωτόκολλα για να το αντιμετωπίσουμε. Οι συγκριτικές μελέτες των φαρμάκων έχουν δείξει μικρές διαφορές μεταξύ τους.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη γονιμότητα διακρίνονται σε αυτά με άμεση δράση στην υπόφυση ή στην ωοθήκη και σε αυτά που δρουν έμμεσα
Φάρμακα άμεσης δράσης
ΚΙΤΡΙΚΗ ΚΛΟΜΙΦΑΙΝΗ ( CLOMIFEN CITRATE ή SERPAFAR)
Είναι ίσως το πιο παλιό από τα φάρμακα που κυκλοφορούν στο εμπόριο και το μόνο που λαμβάνεται σε μορφή χαπιού. Ουσιαστικά είναι ένας ανταγωνιστής οιστρογόνων ο οποίος δίνει τη ψευδή αίσθηση στην υπόφυση ότι τα οιστρογόνα πέφτουν και κατ αυτό τον τρόπο αναγκάζει την υπόφυση να εκκρίνει μεγαλύτερες ποσότητες γοναδοτροπινών για να ξυπνήσει την ωοθήκη με αποτέλεσμα την παραγωγή περισσότερων του ενός συνήθως ωοθυλακίων. Η δοσολογία του ποικίλλει αλλά το πρωτόκολλο που προσωπικά εφαρμόζω είναι 50mg πρωί-βράδυ από τη δεύτερη έως και την έκτη ημέρα. Παρουσιάζει σπάνιες παρενέργειες και η μόνη που απαιτεί τη διακοπή του είναι η κεφαλαλγία (πονοκέφαλος) ή οι οπτικές διαταραχές. Μία ακόμη συχνή παρενέργεια του είναι η λέπτυνση του ενδομητρίου.
ΗUMAN MENOPAUSAL GONADOTROPIN ( HMG)-MENOPUR
Είναι το αμέσως παλαιότερο και διαχρονικότερο φάρμακο για την πρόκληση της ωοθυλακιορρηξίας. Περιέχει ισόποσα και τις δύο μορφές γοναδοτροπινών που παράγονται κατά τη διάρκεια του φυσικού κύκλου και αυτό αποτελεί την ιδιαιτερότητά του. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε δύσκολες περιπτώσεις πρόκλησης ωορρηξίας όπως ο υπογοναδοτροπικός υπογοναδισμός και η πτωχή ανταπόκριση. Συλλέγεται και επεξεργάζεται από ούρα εμμηνοπαυσιακών γυναικών. Χορηγείται κατά μείζονα λόγο υποδορίως .
ΑΝΑΣΥΝΔΥΣΑΜΕΝΗ ΓΟΝΑΔΟΤΡΟΠΙΝΗ ( Gonal F, Puregon, Luveris)
Τα φάρμακα αυτά αποτελούν το σύγχρονο επίτευγμα της φαρμακευτικής τεχνολογίας. Είναι ουσιαστικά οι γοναδοτροπίνες που κυκλοφορούν στην πρώτη φάση του κύκλου και οι οποίες καθ ολοκληρίαν έχουν παραχθεί στο εργαστήριο. Η δραστικότητα τους είναι απόλυτα τεκμηριωμένη και αποτελούν έξοχα όπλα στη φαρέτρα του ειδικού της γονιμότητας
ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΧΟΡΙΑΚΗ ΓΟΝΑΔΟΤΡΟΠΙΝΗ ( HCG) ( PREGNYL)
Το φάρμακο αυτό χορηγείται με υποδόρια ή ενδομυϊκή ένεση (προσωπικά προτιμώ την ενδομυϊκή χορήγηση) προκειμένου να ωριμάσει το ωάριο, να ξεκολλήσει από το τοίχωμά του και να σπάσει το ωοθυλάκιο. Με άλλα λόγια προκαλεί την ωορρηξία. Από τη στιγμή της χορήγησης του μέχρι την ωορρηξία μεσολαβούν από 32 εώς 36 ώρες.
ΑΝΑΣΥΝΔΥΣΜΕΝΗ ΧΟΡΙΑΚΗ ΓΟΝΑΔΟΤΡΟΠΙΝΗ ( OVITRELLE)
Αυτή είναι η ανασυνδυασμένη μορφή, η οποία παρουσιάζει παρόμοια αποτελεσματικότητα και μικρότερο χρόνο ημίσειας ζωής σε σχέση με το Pregnyl, και επομένως προτιμάται στις περιπτώσεις υπερδιέγερσης των ωοθηκών.
Φάρμακα με έμμεση δράση
Καμπεργολίνη και Βρωμοκρυπτινη ( Dostinex και Parlodel)
Η υπερπρολακτιναιμία ,δηλαδή η αυξημένη συγκέντρωση προλακτίνης στο αίμα, είναι παράγοντες που μπορούν να αποτρέψουν την ωορρηξία ή να αλλοιώσουν την ποιότητα της. Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται για να αναγκάζουν την προλακτίνη να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα. Είναι εντελώς αθώα και πρέπει να μη διακόπτονται παρά μόνο μετά από ιατρική σύσταση.
Θυρεοειδική Ορμόνη
Χρησιμοποιείται προκειμένου να ρυθμίσει μια θυρεοειδική δυσλειτουργία και συχνότερα τον υποκλινικό υποθυρεοειδισμό ο οποίος φαίνεται να διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στη γονιμότητα. Υπάρχουν ουκ ολίγες περιπτώσεις ασθενών οι οποίες αντιμετώπισαν το πρόβλημα γονιμότητας τους ρυθμίζοντας απλά και με ένα χάπι τη λειτουργία του θυρεοειδούς τους.
ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ GnRH ( Arvekap, Daronda)
O σκοπός της χρήσης αυτών των φαρμάκων είναι να κατασταλεί προσωρινά ο ορμονικός άξονας ο οποίος ρυθμίζει τη λειτουργία της ωοθήκης. Γιατί αυτό? Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως ο γυναικείος οργανισμός είναι προγραμματισμένος να παράγει ένα ωάριο τη φορά. Αυτό όμως για τα δεδομένα της εξωσωματικής δεν είναι επαρκές. Χρειαζόμαστε περισσότερα του ενός ωάρια προκειμένου να αυξήσουμε τις πιθανότητες επιτυχίας από την πρώτη φορά. Τα φάρμακα αυτά λοιπόν χρησιμοποιούνται προκειμένου να απομονώσουν το δικό μας ορμονικό σύστημα και να είμαστε σε θέση να το διεγείρουμε με πιο άνετους χειρισμούς.
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ( CETROTIDE KAI ORGALUTRAN)
Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται προκειμένου να συγκρατηθεί η αιχμή της LH και να αποφευχθεί ωορρηξία σε πρωτόκολλα στα οποία δεν έχει προηγηθεί καταστολή με αγωνιστή.
ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗ ( GLUCOPHAGE)
Tο φάρμακο αυτό χορηγείται στις περιπτώσεις όπου παρατηρείται παθολογική καμπύλη γλυκόζης, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, παχυσαρκία και διαπιστωμένη αντίσταση στην ινσουλίνη. Φαίνεται να δρα σε πολλά επίπεδα και να προάγει τόσο την πρόκληση της ωορρηξίας όσο και την ποιότητα της συμβάλλοντας σε καλύτερα ποσοστά στην IVF και μικρότερο ποσοστό αποβολών.
ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ ΚΑΙ Drilling
Η χειρουργική προσπέλαση φαίνεται να έχει νόημα επίσης στις σοβαρές περιπτώσεις πολυκυστικών ωοθηκών ( ανθιστάμενες στη φαρμακευτική αγωγή). Οι ασθενείς αυτές μπορούν να ευεργετηθούν από τη διενέργεια 5-10 οπών με διαθερμία στην επιφάνεια της ωοθήκης –επέμβαση που ονομάζεται ovarian drilling. Οι ασθενείς αυτές κατά ένα ποσοστό 80% βλέπουν κανονικά περίοδο κάθε μήνα (ενώ προηγουμένως υπέφεραν από αμηνόρροια), κάνουν κανονικά ωορρηξία κάθε μήνα και ελλείψει κάποιου άλλου παράγοντα που τους περιορίζει συλλαμβάνουν κατά 85-90% τους πρώτους έξι μήνες που ακολουθεί το χειρουργείο.
ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ
Οι στόχοι της χειρουργικής αντιμετώπισης της ενδομητρίωσης είναι
-Περιορισμός της νόσου και αύξηση κατ αυτόν τον τρόπο της γονιμότητας
-Ύφεση του πόνου που σχετίζεται με την ενδομητρίωση
-Διόρθωση των μηχανικών προβλημάτων που σχετίζονται με το πρόβλημα
-Απομάκρυνση των ενδομητριωμάτων, των σοκολατοειδών κύστεων δηλαδή, με ιδιαίτερη προσπάθεια όμως να μην πληγεί η υπόλοιπη και ιδιαίτερα πολύτιμη υγιής ωοθήκη.
